piątek, 16 grudnia 2016

Rośliny które zmieniły bieg historii - Camelia sinensis

Późna jesień, i zima to trochę Sezon Ogórkowy. Po nawale wiosenno  - letnich tematów na posty przychodzi zima i, wszystko jakby zwalnia.
Żeby rozruszać ten senny czas rozpocznę dzisiaj nowa serie, o roślinach które zmieniły świat.
Zwykle nie zdajemy  sobie sprawy, że istnieje wiele roślin, które pośrednio, lub całkiem bezpośrednio wpłynęły na nasze losy. Dla nich  potrafiliśmy przemierzyć nieznane lądy, sprzedać domy, czy wywołać wojny.
Z racji tego, ze na co dzień rezyduje w Anglii, dziś zaczniemy od rośliny wyjątkowo bliskiej każdemu Brytyjczykowi, roślinie, z której codziennie parzy się miliony filiżanek aromatycznego złotego napoju.


Herbata....zawładnęła umysłami Anglików, i prawie zniszczyła wielowiekowa chińska kulturę.
Była, jest, i już zawsze będzie produkowana z liści, pochodzących z wierzchołków, stosunkowo niewielkiego i niepozornego krzewu - Camellia sinensis (Herbaty chińskiej) .


W naturze C.sinesiss rośnie na obszarze rozciągającym się od Indii, aż po Chiny. Jej male białe kwiaty pozostałyby chyba do dzisiaj niezauważone, gdyby 4500 lat temu Chińczycy przypadkiem, czy tez nie nie odkryli wyciszających właściwości jej liści.


Aby zachęcić roślinę do wytwarzania, tego co najcenniejsze, czyli młodych wierzchołków, od stuleci krzewy regularnie przycina się, formując w ten sposób niewielki krzew z płaskim wierzchołkiem.
Przycinania dokonując sami zbieracze herbaty, głównie kobiety, zwyczajnie zbierając herbatę, do wielkich worków zawieszonych na ich plecach.


Historia tej niezwyklej rośliny jest tak pokręcona, jak pogięte są pędy Wierzby mandżurskiej...
Znana od stuleci wpłynęła na losy wielu ludzi, i wielu państw. Ja skupie się jednak tylko na dwóch: Chinach i Wielkiej Brytanii.


Herbata pojawiła się po raz pierwszy Wielkiej Brytanii w połowie XVII wieku, i wówczas promowana była jako napój leczniczy (uspokajający). Początkowo Brytyjczycy przy pomocy East India Company importowali niewiele ponad 2 kg herbaty rocznie. Z czasem ich miłość do herbaty rosła proporcjonalnie do ilości cukru, i mleka dodawanego do tego napoju. I w 1801 importowano już 11904 tony rocznie!


I tu zaczyna się właściwa cześć naszej herbacianej opowieści... Zapotrzebowanie na herbatę rosło, jednak jej produkcja nadal pozostawała w rękach Chińczyków, którzy w owym czasie byli praktycznie samowystarczalnym państwem, które nie potrzebowało żadnych nowinek z zachodu. Potrzebowali tylko jednego - złota. Z wielką zatem niechęcią dumni brytyjscy kupcy płacili za herbatę 'ciężkie' (dosłownie) pieniądze, które zarabiali sprzedając na tragach Kalkuty opium ze swoich kolonii w Afganistanie, i Pakistanie. Jednak ich skarbiec pustoszał.


Niestety cześć z  Opium trafiała także do Chin, i tam siała ogromne spustoszenie wśród lokalnej ludności.  W 1838 w samych Chinach żyło pomiędzy 4-12 milionów ludzi uzależnionych od Opium.
Sprawa była na tyle poważna że sam Cesarz Daoguang usiłował rozwiązać sytuacje. Jednak gdy wszelkie mediacje z Brytyjczykami spaliły na panewce. Wstrzymał On sprzedaż Herbaty, a wszystkich obcokrajowców uwięził. W efekcie kupcy musieli się poddać, a przejęte w ten sposób opium zniszczono.


Nie rozwiązało to jednak sprawy. Władzą Korony nie spodobały się te działania, i w wyniku nich wybuchły 2 wojny tzw. Opium Wars, które Brytyjczycy wygrali. Otworzyło im to drogę do niepohamowanego handlu herbat , a dla Chińczyków zaczęło się tzw stulecie upokorzeń.

Brytyjczykom udało się też wywieźć kilka cennych herbacianych krzewów, które na dobre zadomowiły się w Indiach. I w ten sposób powstały znane po dzień dzisiejszy plantacje w regionach Darjeeling, Assam, czy Cejlonie (obecnie Sri Lanka).

W Londynie do chwili obecnej można znaleźć wiele miejsc związanych z handlem herbata.
Doki East India, do których przypływały statki z herbata, jak stały, tak stoją. Zmieniło się tylko ich oblicze. Dla mnie były pierwszym domem z dala od domu...

East India Docks - 1902 rok - By National Maritime Museum [Public domain], via Wikimedia Commons

Cutty Sark - najszybszy herbaciany żaglowiec na świecie, który trasę z UK do Australii pokonywał w 3 tygodnie. Nie lada wyczyn jak na tamte czasy. Stoi obecnie w suchym porcie w Greenwich, i pięknie opowiada historie handlu nie tylko herbata, ale i wełną.


Najstarsza (ok 300 letnia) herbaciarnia Twinnings, nadal dzielnie stoi w swym oryginalnym miejscu przy Strand 216, a w Chelsea Physic Garden o którym pisałam min. Tutaj znajdziecie prawdziwy herbaciany krzew.
Swą wycieczkę możecie zakończyć kanapką z ogórkiem na tostowym chlebie, oraz pyszna filiżanką dobrze zaparzonej herbaty, w jednym z eleganckich hoteli. Wszyscy są tu mile widziani na popołudniową herbatkę.  Bo 17:00 czas staje w miejscu jak w kadrze z filmu 'Jak rozpętałem II wojnę światową', gdzie Brytyjczycy przerywają działania wojenne by napić się herbatki z Franciszkiem Dolasem.


Zatem niezależnie czy pijecie herbatę o 17 czy też nie, pomyślcie czasem jaka drogę przebyły do Nas te niepozorne liście. I dajcie znać jaki jest Wasz ulubiony rodzaj herbaty? Z mlekiem czy bez? Z cukrem, czy nie? Czarna, zielona, a może jeszcze inna...
Pozdrawiam serdecznie
XOXOXO